ՀԱՑ ՉԿԱ` ԳԱԹԱ ԿԵՐԵՔ

Աստծո անցած յոթ օրում շատ հստակ էր, որ ոմանց արդեն «Տիտանիկի» տոմս են նվիրել, նրանք նույնիսկ նավի վրա են, բայց չեն զգում սառցալեռան մոտենալը:
2010-ին երկրորդ անգամ Հայիթին հայտնվեց համաշխարհային մամուլի ուշադրության կենտրոնում` խոլերայի համաճարակի պատճառով: 250 մարդ մահացել է, 3000 վարակակիր կա: Մայրաքաղաք Պորտ օ Պրենսում և հարակից վրանային քաղաքում, ուր ապաստանել են հունվարյան ավերիչ երկրաշարժից անտուն մնացածները, հիվանդության դեպքեր չեն գրանցվել:
Եթե պատրաստվում եք ինչ-որ տեղ մեկնել ինքնաթիռով, ձեզ հետ կոկորդիլոս չվերցնեք. օդում կոկորդիլոսներն ազատության բուռն ձգտում են ունենում, իսկ ուղևորները նրանց չեն հասկանում: Կոնգոյում օգոստոսյան ավիավթարի պատճառ է դարձել կոկորդիլոսը, որին ուղևորներից մեկը գաղտնի տեղափոխում էր վաճառելու համար: Օդանավակայանից 500 մետր հեռավորության վրա կոկորդիլոսը դուրս սողաց սալոնի վերջում նստած ուղևորի պայուսակից, սարսափած ուղևորները նետվեցին առաջ` խախտելով ինքնաթիռի հավասարակշռությունը: Վթարից փրկվեցին մեկ ուղևոր և կոկորդիլոսը, որին տեղնուտեղը փրկարարները սպանեցին:
Չորրորդ նստաշրջանի երկրորդ նիստում Երևանի ավագանին, ի թիվս այլ որոշումների, վճռեց Սիրահարների այգում տեղադրել... Գևորգ Էմինի հուշարձանը: Երևի կարծել են, թե այգու վերակառուցման նոր բացահայտված հովանավորներից է:
Երբ հուլիսին Բունդեսբանկի խորհրդի անդամ Տիլո Սարացինը հրատարակեց իր գիրքը, նրան հրաժարական պարտադրվեց` գաղափարների և բարձր դիրքի անհամապատասխանության մեղադրանքով: Սարացինը հեռացավ բանկից: Պարզվեց, որ նրա գաղափարները կիսում են ոչ միայն մտերիմները, այլև միլիոնավոր գերմանացիներ, ովքեր տագնապում են իրենց երկրի ու զավակների ապագայի համար` իսլամի սպառնալիքի առաջ: Սարացինը գրում էր, որ Գերմանիան այս ընթացքով ուղիղ դեպի ինքնաոչնչացում է գնում: Հոկտեմբերին արդեն կանցլեր Անգելա Մերկելն է հայտարարում, որ, իբրև հայեցակարգ, բազմամշակութայնությունը Գերմանիայում ձախողվել է. «Մենք մի երկիր ենք, որ 1960 թ. օտարերկրացի աշխատողներ ընդունեց: Ֆրանկֆուրտում մինչև 5 տարեկան յուրաքանչյուր երեք երեխայից երկուսը գաղթականի ընտանիքից է: Այժմ նրանք ապրում են մեզ հետ, մենք երկար ժամանակ խաբում էինք ինքներս մեզ, թե նրանք չեն մնա, մի օր բոլորը կհեռանան: Սակայն իրականությունն այլ է: Այս բազմամշակութային մոտեցումը, թե իբր մենք ապրում ենք կողք կողքի և գոհ ենք միմյանցից, ձախողվեց, ամբողջովին ձախողվեց»: 50 տարի էր պետք` համոզվելու, որ Գերմանիան պետք է վերադարձնել գերմանացիներին: Անգելա Մերկելը գերմանաբնակ այլազգիներից որևէ ազգություն չի առանձնացրել, բայց պարզ է, որ նրա խոսքն ուղղված է նախ և առաջ թուրքերին, նրանց երրորդ սերունդն է մեծանում օտար հողում, բայց 4 միլիոն թուրք շարունակում է ապրել մեկուսի, պահանջում է թուրքական դպրոցներ բացել ու իսլամ դասավանդել թուրք աշակերտներին:
Նրանք չեն ուզում ինտեգրվել գերմանական հասարակությանը, չեն ընդունում «հումանիզմի քրիստոնեական արժեքները», ինչպես բնութագրել է գերմանական արժեհամակարգը կանցլեր Մերկելը: Երբ Տիլո Սարացինի գրքի տպագրությունից հետո նախագահ Քրիստիան Վուլֆը փորձեց հերքել նրա տեսակետը` հայտարարելով, թե իսլամը դարձել է գերմանական մշակույթի մաս և այլ կրոնների հետ պետք է դասավանդվի դպրոցներում, անցկացվեց հարցում, գերմանացիների 66 տոկոսը մերժեց նախագահի թեզը:
Անցած շաբաթ Գերմանիայի նախագահ Քրիստիան Վուլֆը Թուրքիայում էր. ելույթ ունենալով խորհրդարանում` նա կոչ է արել այդ երկրի ղեկավարներին ընդունել անցյալը և հաշտվել հարևան Հայաստանի հետ: Գերմանական DPA գործակալությունը հաղորդում է, որ նախագահ Աբդուլլահ Գյուլի հետ ասուլիսում Վուլֆը խրախուսել է հարևանների հետ հարաբերությունները կարգավորելու ջանքերը և հորդորել ավելի լուրջ քայլեր անել Հայաստանի հետ հարաբերությունները նորմալացնելու ուղղությամբ: Գերմանիայի նախագահը Թուրքիայի խորհրդարանում հայտարարել է. «Մենք ակնկալում ենք, որ մահմեդական երկրներում քրիստոնյաները կունենան նույն իրավունքները` հրապարակավ դավանել իրենց կրոնը, կրթել նոր հոգևորականներ և կառուցել նոր եկեղեցիներ»: Վուլֆն անդրադարձել է և գերմանաբնակ թուրքերին. «Որպես նրանց նախագահ` ես պահանջում եմ, որ յուրաքանչյուր էմիգրանտ մեր հասարակությանն ինտեգրվի ակտիվ և բարի մտադրություններով: Ոչ ոք պարտավոր չէ հրաժարվել իր մշակութային ինքնությունից կամ մերժել իր ազգային պատկանելությունը, բայց անհրաժեշտ է ենթարկվել Գերմանիայի օրենքներին ու Սահմանադրությանը, սովորել գերմաներեն և ընդունել մեր ապրելակերպը»:
Թուրքիայի պետական նախարար Զաֆեր Չաղլայանը Տորոնտոյի համալսարանում խոսել է թուրքական սփյուռքի մասին. «Ժամանակն է գիտակցելու, որ Թուրքիան պետք է օգտագործի իր սփյուռքի հնարավորությունները: Մեզ բնակեցրած երկրի քաղաքացիները լինենք, բայց չձուլվենք: Առանց կորցնելու մեր լեզվական և կրոնական դիմագիծը` եկեք լինենք և՛ քաղաքականության մեջ, և՛ առևտրատնտեսության: Այստեղ 100000 հայ կա, իսկ Թուրքիայից վերաբնակեցվածները 50000 են: Եթե հայերը Ֆրանսիայում, Կանադայում կարող են սփյուռք ունենալ, մենք էլ կկարողանանք մեր սփյուռքն ունենալ և օգտագործել»։ Բնականաբար, նախարարը չի հստակեցրել, թե հայկական սփյուռքն ինչպե՞ս է առաջացել, ո՞ւմ մեղքով, ո՞ր թվին և ինչու։
Բրիտանական «Independent»-ը, հղում կատարելով ՆԱՍԱ-ի գիտնականներին, ավետում է, որ Լուսնի վրա արծաթի հանքեր են հայտնաբերվել: Գուցե արևի վրա էլ ոսկո՞ւ հանքեր կան, ասենք` հեղուկ վիճակում: Մնում է հայտնաբերել:
Արկտիկան շարունակում է ջերմանալ, ԱՄՆ-ի օվկիանոսային ու մթնոլորտային հետազոտությունների ազգային վարչությունը հաստատում է սառցաշերտի նվազումը:
Ադրբեջանի խորհրդարանն ընդունել է 2011-ի բյուջեն. նախատեսվում է եկամուտներն ավելացնել 4,8 տոկոսով` հասցնելով 12 միլիարդ 61 միլիոն մանաթի (15 միլիարդ դոլար), ծախսերը` 3,9 տոկոսով` հասցնելով 12 միլիարդ 748 միլիոն մանաթի: Բյուջեի դեֆիցիտը կանխատեսվում է 687 միլիոն մանաթ (ՀՆԱ-ի 1,7 տոկոսը): Պաշտպանական ոլորտի ծախսերն աճել են մինչև 89,7 տոկոս` կազմելով 2,5 միլիարդ մանաթ (3 միլիարդ 100 միլիոն դոլար):
Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 60-ամյակի առիթով հրավիրված ասուլիսում ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Պան Գի Մունն ասել է. «Այսօր աշխարհում շատ հիմնախնդիրներ կան, այդ կոնֆլիկտները, նաև ԼՂ հիմնախնդիրը, պետք է լուծվեն երկխոսության, խաղաղ ճանապարհով»: Նա ընդգծել է, որ ՄԱԿ-ը պատրաստ է իր ներդրումն ունենալու ձգձգվող բանակցություններում, որտեղ միջնորդ է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը:
«Economist»-ի վերլուծաբանները կանխատեսում են, որ Իլհամ Ալիևը կշարունակի ղեկավարել նվազագույնը մինչև 2014 թիվը, քանի որ նրա վարչակազմը լիովին վերահսկում է քաղաքական համակարգը, իսկ ընդդիմությունը շատ թույլ է: Սոցիալական անհավասարությունը կարող է զանգվածային բողոքների հանգեցնել, բայց Ալիևը հարկ եղած դեպքում ուժի կդիմի և կշարունակի իշխել: Հանրաքվեով վերացնելով նախագահելու ժամկետները` Իլհամ Հեյդարովիչը տեսականորեն կարող է ցմահ նախագահել: «Economist»-ը կարծում է, որ նոյեմբերի 7-ի խորհրդարանական ընտրություններում «Ենի Ազերբայջանը» կպահպանի մեծամասնությունը և 2013-ի հոկտեմբերին կայանալիք նախագահական ընտրություններում կապահովի Ալիևի վերընտրությունը:
Ելույթ ունենալով Բաքվում կայացած «Հարավային Կովկասը փոփոխվող աշխարհում» համաժողովում` արտգործնախարար Էլմար Մամեդյարովն ասել է, որ Աստանայում շրջանակային համաձայնագիր չի ստորագրվելու, առաջիկայում ՄԽ համանախագահները կժամանեն տարածաշրջան և կներկայացնեն ԼՂ հարակից տարածքներում դաշտային գնահատման առաքելության հաշվետվությունը: Մամեդյարովը սխալ է անվանել ԼՂՀ ճանաչումը Հայաստանի կողմից. «Դա մեծ սխալ կլինի միջազգային իրավունքի տեսակետից: Լեռնային Ղարաբաղի անկախության ճանաչումը կնշանակի, որ Երևանը ճանաչում է նաև Ադրբեջանի տարածքի օկուպացման փաստը»: Ըստ նախարարի` նման քայլին պիտի հաջորդի ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի արձագանքը:
Հոկտեմբերի 27-ին Աստրախանում ՌԴ նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևի նախաձեռնությամբ կհանդիպեն ՀՀ և Ադրբեջանի նախագահները: Եռակողմ հանդիպման մասնակիցները կբանակցեն Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորման վերաբերյալ:
Հոկտեմբերի 22-23-ին Լիսաբոնում նախատեսված ՆԱՏՕ-ի համաժողովում ԱՄՆ-ը մտադիր է քննարկման դնել Թուրքիայում հակահրթիռային պաշտպանության համակարգի տարրերի տեղակայման հարցը: Անկարան արդեն հայտարարել է, որ դեմ է այդ մտադրությանը, որովհետև Իրանի ու Սիրիայի կողմից սպառնալիքներ չի տեսնում: «Hurriyet Daily News»-ը գրել է, որ ԱՄՆ-ը սպառնում է ճանաչել հայերի ցեղասպանությունը, եթե Թուրքիան չհամաձայնի հակահրթիռային պաշտպանության համակարգի տեղակայմանն իր տարածքում: Վաշինգտոնը Անկարայից ակնկալում է նաև հարաբերությունների բարելավում Թել Ավիվի հետ:
ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի տեղակալ Ֆիլիպ Գորդոնն ասել է. «Մենք հավատարիմ ենք մնում հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին, ցանկանում ենք, որ երկու երկրներն էլ վավերացնեն ու իրականացնեն արձանագրությունները: Ափսոսում ենք, որ դա դեռ տեղի չի ունեցել, սակայն արձանագրությունները դեռ գործում են` դրանք ստորագրված են: Մենք սպասում ենք բարենպաստ պահի` վերադառնալու այդ հարցին»:
Ամերիկյան դատարանը մերժել է գրավի դիմաց ազատ արձակելու միջնորդությունը` պատճառաբանելով, որ Արմեն Ղազարյանը («Պզո»), Վարդան Բոյզաջյանը, Հրայր Բաղումյանը կարող են փախուստի դիմել և սպառնալիք են ներկայացնում երկրի տնտեսության համար: ՀՀ գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանը հանդիպել է Երևան ՀԴԲ-ի ժամանած աշխատակիցների հետ. նրանք որոնում են ԱՄՆ-ում հափշտակված գումարները: Եթե որոնում են, գուցե և գտնեն, բայց մի՞թե 35 միլիոնն այլ տեղ հնարավոր չէր ծախսել: Նյու Յորքի դաշնային դատախազ Պրիտ Բհարարան, իհարկե, այլ կարծիքի է. նա համոզված է, որ հանցախմբի անդամները ներդրումներ են կատարել Հայաստանում` անշարժ գույքի շուկայում: Աղվան Հովսեփյանին ՀԴԲ-ի աշխատակիցները կանհանգստացնեն անհրաժեշտության դեպքում: Գուցե նրանք այդքան նրբանկատ չլինեին, եթե վստահ լինեին, որ արժանահավատ տվյալներ կստանան: Դաշնային դատախազը «միջազգային հանցախումբը» համեմատել է դասական «Կոզա Նոստրայի» հետ` գտնելով, որ հայ-ամերիկյան խմբին իտալացիները միայն նախանձել կարող են: ՀՀ երկրորդ ու երրորդ նախագահների ներկայացուցիչները համերաշխորեն հերքել են հնարավոր կապը հանցախմբի անդամների հետ:
Այս շաբաթ էլ քաղաքական դաշտը շարունակում էր որոնել ԲՀԿ-ի հայտնի «50+1»-ի հետքերը: Թեպետ առանձնապես որոնելու հարկ չկա, եթե գաղտնիք չէ, թե ով է ԲՀԿ-ի կնքահայրը: Հազիվ թե Գագիկ Ծառուկյանն իրեն թույլ տա Ռոբերտ Քոչարյանի հետ այնպես վարվել, ինչպես Վարդան Բոստանջյանի: Ավելի ճիշտ, հազիվ թե Ռոբերտ Քոչարյանը թույլ տա Գագիկ Ծառուկյանին իր հետ այնպես վարվել, ինչպես Վարդան Բոստանջյանի: Գագիկ Ծառուկյանը բարձրաձայնում է նրա կարգախոսը, ում չի կարող «ոչ» ասել: Գոնե այս պահին:
Վարշավայից, Մոսկվայից, Ստոկհոլմից, Մադրիդից, Կիևից հետո «Հանուն ժողովրդավարության ապագայի» ԵԽ համաժողովն ամբողջ երեք օր զարգացրեց ժողովրդավարությունը Հայաստանում: Առայժմ` տեսականորեն: Ինչպես խոստացել էր` ՀԱԿ-ը հերթական հանրահավաքն արեց ու պահանջեց ազատ արձակել քաղբանտարկյալներին, պատժել մարտի 1-ի իրադարձությունների մեղավորներին, կատարել ԵԽ բանաձևերը։
ԱԺ նիստերի եվրոպական դահլիճը բացվեց: Դեղնակարմրավուն օվալ: ԱԺ դերը բարձրացավ, բարձրացավ, բարձրացավ... Բացօթյա ֆուրշեթ` Երվանդ Քոչարի քանդակի մերձակայքում, շնորհավորանքներ... Իսկ մինչ այդ ՀՀ նախագահի շատ հակիրճ ու խորհրդանշական խոսքը, որն առաջին հայացքից այնքա՜ն շոյիչ էր։
ՀԱԿ-ը հերթական հայտարարությունն է արել: Այս անգամ` Ընտրական օրենսգրքի փոփոխությունների վերաբերյալ: «Ընտրական օրենսգրքի նման քննարկումներ նախաձեռնելով` իշխանությունը փորձում է պատրանք ստեղծել, թե իբր մինչ այս ընտրություններում կատարված համատարած կեղծիքների ու ապօրինությունների պատճառը օրենսդրության անկատարությունն է», կարծում են ՀԱԿ-ում, համարելով, որ գործող օրենսգրքով էլ կարելի էր լիակատար արդար ու թափանցիկ ընտրություն անցկացնել: Թեպետ Կոնգրեսում համարում են, որ իրենք կամ որևէ քաղաքական ուժ մտնելով քննարկման մեջ` «մասնակից կդառնան վարչախմբի գործած ընտրական կեղծիքների ու բռնության միջոցով իշխանության յուրացման ծանրագույն հանցանքը պարտակելուն», ՀԱԿ-ը իր 7 առաջարկներն է ուղարկել ԵԽ: Կոնգրեսի սկզբունքային դիրքորոշումն է` «Արդար ու թափանցիկ ընտրություն անցկացնելու համար, առաջին հերթին, Հայաստանում իսպառ բացակայում է իշխանության քաղաքական կամքը»: Ո՞վ չգիտեր:
Ֆրանսիայի Սենատը հասկացավ նախագահ Նիկոլա Սարկոզիին` 177 կողմ, 153 դեմ ձայներով: Կառավարությունն առաջարկում էր երկու տարով հետաձգել կենսաթոշակային կյանքը. նվազագույն կենսաթոշակ ֆրանսիացիները կստանան 62 տարեկանը լրանալուց հետո (ոչ թե 60-ը, ինչպես հիմա է), լիակատար կենսաթոշակ` 67-ից հետո (այլ ոչ 65-ից): Կենսաթոշակային փոփոխությանը կողմ է ֆրանսիացիների 69 տոկոսը (ըստ պաշտոնական տվյալների), բայց արհմիությունների կազմակերպած բողոքի ակցիաները չեն դադարում:
Բիրմայի զինվորական իշխանությունները նոյեմբերի 7-ին կայանալիք ընտրություններից առաջ փոխել են երկրի անունը` Մյանմարի Միության Հանրապետություն: Երկրի նոր մայրաքաղաք Նեյպիդոյում բարձրացվել է նոր դրոշը, կփոխվեն նաև զինանշանն ու օրհներգը: 22 տարի առաջ Բիրմայում ռազմական հեղաշրջում եղավ, որից տարիուկես անց խորհրդարանական ընտրություններում հաղթեց ընդդիմությունը, սակայն գեներալները մինչև նոր սահմանադրության ընդունումը հետաձգեցին իշխանությունն ընտրվածներին հանձնելը: 20 տարով:
Երբ Ֆրանսիայի թագուհի Մարի Անտուանետին ասացին, որ գյուղացիներն ապստամբում են, որովհետև հաց չունեն, նա պատասխանեց` հաց չունեն, թող քաղցրավենիք ուտեն: Ի՞նչ են ուտելու հայերը հացի, պանրի ու կարագի փոխարեն, հայտնի չէ։ Այս ընթացքով նրանց մեծամասնությունն այլևս փող չի ունենալու հաց, պանիր, կարագ գնելու համար: Մարի Անտուանետին էլ ապստամբած ֆրանսիացիները գլխատեցին. գոնե նա մի խորհուրդ կտար:
Վաչիկ ՄԵԼԻՔՍԵԹՅԱՆ

Մեկնաբանություններ